اصرار بعضی افراد، که البته مذهبی هستند و علاقه‌مند به سیر عرفانی و سلوک روحانی می‌باشند، بر این که از مرحوم آیت الله بهجت، «راهنمای تربیت و تکامل» بسازند، عجیب و البته بی‌حاصل است.
از شواهد و قراین، این طور به نظر می‌رسد که آن مرحوم، شخصیت والایی داشت و با سپری کردن عمری طولانی در عبادت حق تعالی، درجات بالایی از بهشت برین را کسب کرده است؛ اما دلیلی نداریم که هر کس، «آدم» خوبی بود، بتواند «مربی» و «استاد» خوبی هم باشد. پس ساده‌لوحان خیال نکنند که «استاد» و «مربی» ندانستن آیت الله بهجت (ره)، مساوی با انکار مقامات و درجات عالیه‌ی ایشان است.
حال، چند نمونه از موعظه‌های «کلی» و «خشن» ایشان را بخوانید و ادعای ما بر «مربی نبودن» و «برنامه‌نداشتن» آن مرحوم را تصدیق نمایید.

*************

باسمه تعالی

گفتم که الف، گفت دگر، گفتم هیچ *** در خانه اگر کس است یک حرف بس است

بارها گفته‌ام و بار دیگر می‌گویم: کسی که بداند هر که خدا را یاد کند خدا همنشین او است، احتیاج به هیچ وعظی ندارد. می‌داند چه باید بکند و چه باید نکند، می‌داند که آنچه را که می‌داند باید انجام دهد و آنچه که نمی‌داند باید احتیاط کند.

والسلام علیکم و رحمه الله وبرکاته
***************
باسمه تعالی

کسی که به خالق و مخلوق متیقن و معتقد باشد و با انبیاء و اوصیاء ـ صلوات‌الله علیهم ـ جمیعتاً مرتبط و معتقد باشد و توسل اعتقادی و عملی به آن‌ها داشته باشد و مطابق دستور آنها حرکت و سکون نماید و در عبادات،‌ قلب را از غیر خدا خالی نماید و فارغ‌القلب نماز را که همه چیز تابع آن است انجام دهد، و با مشکوک‌ها تابع امام عصر(عج) باشد؛ یعنی هر که را امام مخالف خود می‌داند با او مخالف باشد و هر که را موافق می‌داند با او موافق، (و) لعن نماید ملعون او را و ترحم نماید بر مرحوم او ولو علی‌سبیل‌ الاجمالی، هیچ کمالی را فاقد نخواهد بود و هیچ وزر و وبالی را واجد نخواهد بود.

والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته
العبد محمد تقی البهجه
***************
باسمه تعالی

جماعتی هستند که وعظ و خطابه و سخنرانی را که مقدمه عملیات مناسبه می‌باشند، با آنها معامله ذی‌المقدمه می‌کنند، کأنّه دستور این است که «بگویند و بشنوند برای اینکه بگویند و بشنوند»‌ و این اشتباه است. تعلیم و تعلم برای عملِ مناسب است و استقلال ندارد، برای تفهیم این مطلب و ترغیب به آن فرموده‌اند: «کُونُوا دُعَاهً لِلنَّاسِ بِغَیرِ أَلْسِنَتِکُمْ»
با عمل بگویید و از عمل یاد بگیرید و عملاً شنوایی داشته باشید،‌ بعضی می‌خواهند معلم را تعلیم نمایند، حتی کیفیت تعلیم را از متعلمین یاد بگیرند.
بعضی التماس دعا دارند و می‌گوییم برای چه؟ درد را بیان می‌کنند، دوا را معرفی می‌کنیم به جای تشکر و به کار انداختن، باز می‌گویند: دعا کنید! دور است آنچه می‌گوییم و آنچه می‌خواهند. شرطیت دعا را با نفسیت آن مخلوط می‌کنند.
ما از عهده تکلیف خارج نمی‌شویم، بلکه باید از عمل نتیجه بگیریم و محال است عمل بی‌نتیجه باشد و نتیجه از غیر عمل حاصل بشود، اینطور نباشد:

پی مصلحت مجلس آراستند *** نشستند و گفتند و برخاستند

خدا کند قوال نباشیم، فعال باشیم، حرکت عملیه بدون علم نکنیم، توقف با علم بکنیم. آنچه می‌دانیم بکنیم در آنچه نمی‌دانیم،‌ توقف و احتیاط کنیم تا بدانیم،‌ قطعاً این راه پشیمانی ندارد.
به همدیگر نگاه نکنیم، بلکه نگاه به «دفتر شرع»‌ نماییم و عمل و ترک را مطابق با آن ننماییم.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

مقدمه:
قواعد نظری و قوانین عملی منهاج فردوسیان، برگرفته از تصریحات آیات قرآن کریم و روایات معتبر شیعه از اهل بیت طاهرین (علیهم‌السلام) است. این روایات، از منابع معتبر حدیث شیعه، برگرفته شده است. یکی از این منابع، عبارت است از:

کنز الفوائد

این کتاب، نوشته‌ی شیخ ابو الفتح، محمد بن علی بن عثمان کراجکی طرابلسی (متوفای ۴۴۹ هجری) است.
کتاب حاضر، مجموعه مباحثی ارزشمند در باره‌ی موضوعات گوناگون اسلامی مانند: حدیث، فقه، اخلاق، فلسفه، کلام، موعظه، عقاید، تاریخ اسلام و بررسی مذاهب گوناگون است.
کتاب کنز الفوائد از زمان نگارش تا حال، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته و برای آگاهی از بسیاری از مباحث مهم اسلامی، کتابی ارزشمند و قابل توجه است.
این کتاب برگرفته شده از برخی کتاب‌هایی است که مؤلف، قبلاً نگاشته و برخی دیگر از کتاب‌های دانشمندان اسلامی. مؤلف بر بسیاری از منابع معتبر، دسترسی داشته و این بر ارزش کتاب می‏افزاید.
علامه بحر العلوم در باره‌ی این کتاب می‏نویسد: «کتاب کنز الفوائد بهترین گواه بر فضل و دانش علامه کراجکی و تحقیقات عمیق و گسترده‌ی ایشان است. علاوه بر آن، نشان‌دهنده‌ی اطلاعات وسیع ایشان در باره‌ی مذاهب گوناگون و روایات اهل بیت (علیهم‏السلام) می‏باشد. این کتاب با شیوه‏ای جذاب و الفاظی شیرین، موضوعات مهم اسلامی را مطرح کرده است»

[۱۲۹] سند: قَالَ رَجُلٌ یا رَسُولَ اللهِ، إِنِّی أُحِبُّ الخَیلَ فَهَلْ فِی الجَنَّهِ خَیلٌ؟
قَالَ: «نَعَمْ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ إِنَّ فِیهَا خَیلًا مِنْ یاقُوتٍ أَحْمَرَ عَلَیهَا یرْکبـُونَ فَتَدُفُّ بِهِمْ خِلَالَ وَرَقِ الجَنَّهِ»
فَقَالَ رَجُلٌ: یا رَسُولَ اللهِ إِنِّی یعْجِبُنِی الصَّوْتُ الحَسَنُ، أَ فِی الجَنَّهِ الصَّوْتُ الحَسَنُ؟
قَالَ: «نَعَمْ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ إِنَّ اللهَ لَیأْمُرُ لِمَنْ أَحَبَّ ذَلِک مِنْهُمْ بِشَجَرٍ یسْمِعُهُ صَوْتاً بِالتَّسْبِیحِ مَا سَمِعَتِ الآذَانُ بِأَحْسَنَ مِنْهُ قَطُّ»
فَقَالَ رَجُلٌ: یا رَسُولَ اللهِ، إِنِّی أُحِبُّ الإِبِلَ أَ فِی الجَنَّهِ إِبِلٌ؟
قَالَ: «نَعَمْ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ إِنَّ فِیهَا نَجَائِبَ مِنْ یاقُوتٍ أَحْمَرَ عَلَیهَا رِحَالُ الذَّهَبِ قَدْ الحَفَتْ بِنَمَارِقِ الدِّیبَاجِ یرْکبُونَ فَتَزُفُّ بِهِمْ خِلَالَ وَرَقِ الجَنَّهِ وَ إِنَّ فِیهَا صُوَرَ رِجَالٍ وَ نِسَاءٍ یرْکبُونَ مَرَاکبَ أَهْلِ الجَنَّهِ فَإِذَا أَعْجَبَ أَحَدَهُمُ الصُّورَهُ قَالَ: اجْعَلْ صُورَتِی مِثْلَ هَذِهِ الصُّورَهِ فَیجْعَلُ صُورَتُهُ عَلَیهَا وَ إِذَا أَعْجَبَتْهُ صُورَهُ المَرْأَهِ قَالَ: رَبِّ اجْعَلْ صُورَهَ فُلَانَهَ ـ زَوْجَتِهِ ـ مِثْلَ هَذِهِ الصُّورَهِ فَیرْجِعُ وَ قَدْ صَارَتِ صُورَهُ زَوْجَتِهِ عَلَی مَا اشْتَهَی وَ إِنَّ أَهْلَ الجَنَّهِ یزُورُونَ الجَبَّارَ سُبْحَانَهُ فِی کلِّ جُمُعَهٍ فَیکونُ أَقْرَبَهُمْ مِنْهُ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ نُورٍ وَ الَّذِینَ یلُونَهُمْ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ یاقُوتٍ وَ الَّذِینَ یلُونَهُمْ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ زَبَرْجَدٍ وَ الَّذِینَ یلُونَهُمْ عَلَی مَنَابِرَ مِنْ مِسْک فَبَینَا هُمْ کذَلِک ینْظُرُونَ إِلَی نُورِ اللهِ جَلَّ جَلَالُهُ‏ وَ ینْظُرُ اللهُ فِی وُجُوهِهِمْ إِذْ أَقْبَلَتْ سَحَابَهٌ تَغْشَاهُمْ فَتَمْطُرُ عَلَیهِمْ مِنَ النِّعْمَهِ وَ اللَّذَّهِ وَ السُّرُورِ وَ البَهْجَهِ مَا لَا یعْلَمُهُ إِلَّا اللهُ سُبْحَانَهُ وَ مَعَ هَذَا مَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْهُ رِضْوَانُ اللهِ الأَکبَر» (الغارات، جلد ۱، صفحه‌ی ۲۴۲؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، جلد ۳۳، صفحه‌ی ۵۴۸؛ شرح نهج‏البلاغه، ابن ابی الحدید، جلد ۶، صفحه‌ی ۷۰)
ترجمه: مردی به رسول خدا‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم): عرض کرد: ای پیامبر خدا، من به اسب علاقه دارم. آیا در بهشت هم اسب هست؟
حضرت فرمودند: «آری، سوگند به آن که جانم در دست اوست. در آنجا اسبانی از یاقوت سرخ هستند که [بهشتیان] بر آن‌‌ها نشانده می‌شوند و آن اسب‌ها آنان را در میان برگ‌های بهشت، به آرامی می‌گردانند»
مرد دیگری گفت: ای پیامبر خدا، من آواز خوش را دوست دارم. آیا در بهشت، آواز خوش هم هست؟
فرمودند: «آری، سوگند به آن که جانم در دست اوست. خداوند برای هر یک از بهشتیان که آواز خوش را دوست دارد، به درختی فرمان می‌دهد که آواز تسبیح برایش سر دهد، آوازی که گوش‌ها هرگز خوشتر از آن را نشنیده‌اند».
مرد دیگری گفت: ای پیامبر خدا، من شتر دوست دارم. آیا در بهشت، شتر هم هست؟
فرمودند: «آری، سوگند به آن که جانم در دست اوست. در آنجا اشتـران نژاده‌ای از یاقوت سرخ‌اند که جهاز طلا بر آنهاست و با بالشتک‌های دیبا پوشانده شده‌اند و بهشتیان بر آن‌‌ها نشانده می‌شوند و در لا به لای برگ‌های بهشت می‌تازند.
در بهشت، تصاویری از مردان و زنان هست که بر مرکب‌های بهشتی سوارند و چون یکی از بهشتیان از تصویری خوشش آید، می‌گوید: خدایا صورت مرا مانند این صورت بگردان. و خداوند صورتش را مانند آن می‌گرداند و چون تصویر زنی را بپسندد می‌گوید: پروردگارا صورت فلانی [یعنی] همسرم را مانند این صورت بگردان و چون [به منزل خود] برگردد می‌بیند که صورت همسرش به مانند همان صورت دلخواهش شده است.
اهل بهشت، [خدای] جبار را در هر جمعه زیارت می‌کنند. [در آن مجلس] نزدیکترین بهشتیان به [تجلی خاص] خدای متعال، بر منبرهایی از نور هستند. آنان که از ایشان پایین ترند، بر منبرهایی از یاقوت [می‌نشینند] و آنهایی که از اینان پایین ترند، بر منبرهایی از زبرجد [می‌نشینند] و آنان که [باز هم] پایین ترند، بر منبرهایی از مشک [می‌نشینند] در این حال به نور [خاص] خدای بلند مرتبه می‌نگرند و خدای متعال [به تجلی خاصی] در چهره‌ی ایشان می‌نگرد. آنگاه، ابری آنان را در می‌پوشاند و بارانی از [انواع] نعمت‌ها و لذت‌ها و شادی‌ها و خوشحالی‌ها بر آنان فرو می‌ریزد، آنچه جز خدای پاک [مقدار نعمت‌ها و میزان لذت بردن بهشتیان را] نمی‌داند. با همه‌ی این [وصف]‌ها[یی که گذشت] آنچه با فضیلت‌تر از [همه‌ی] این[ها] است، رضایت خدای بلند مرتبه [از بهشتیان است]».

اشکال: در قواعد تجملی آمده است: «شایسته است اعتقاد داشته باشند» در حالی که برخی از این قواعد، برگرفته از تصریحات قرآن کریم است و «بایسته» است بدان اعتقاد داشت نه «شایسته». پس نمی‌توان به بهانه‌ی این که «نقش مستقیمی در عمل ندارد»، اعتقاد به تصریحات قرآن کریم را کم‌ارزش و در حد «شایسته» قرار داد و پایین آورد. زیرا اگر کسی این‌گونه قواعد را انکار کند، انکار قرآن کریم کرده و کافر است.
جواب: منظور از «شایسته است»‌ در این‌گونه قواعد، این است که اعتقاد یافتن «تفصیلی» به این‌گونه اعتقادات، ضروری نیست بلکه «شایسته» است با شرح و معنی‌اش درک شده و به صورت اعتقاد قلبی در آید.
ولی اگر کسی با توجه به این که این دیدگاه از تصریحات قرآن کریم یا روایات معتبر و متواتر است، آن را انکار نماید، به نحوی که انکارش برگشت به انکار قرآن یا استاد اعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) یا استادان منهاج فردوسیان (علیهم‌السلام) داشته باشد، قطعاً کفر است و اثر تخریبی وسیعی در رسیدن به کمال و سعادتش خواهد داشت.
از دیدگاه «عمل‌گرایانه»، دانستن قواعد تجملی با ندانستن آن یکسان است؛ زیرا نقش مستقیمی در اصلاح عمل ندارد. ولی این بدان معنا نیست که «انکار» آن با «قبول» آن یکی است، بلکه «قبول» آن، نقش مثبتی در اصلاح عمل ندارد ولی «انکار» آن، نقش منفی‌ای در رسیدن به کمال و سعادت دارد.
پس این قواعد تجملی با توجه به نقش آن در اصلاح عمل، اینگونه نوشته شده است و توجهی به گزینه‌ی انکار نگردیده است. به این علت که منهاجی‌ای که از حجاب‌های پنجگانه گذشت و مقدمات دوازده‌گانه را قبول نمود، ذره‌ای «انکار» در وجودش باقی نمی‌ماند، بلکه «جهل» دارد که با مطالعه‌ی این قواعد، برطرف ‌می‌شود.
آنچه موجب ایجاد این اشکال در برخی اذهان شده، متصل بودن آن ذهن‌ها به دل‌هایی است که هنوز تسلیم معارف حقّه نگشته و حالت انکاری آن تبدیل به اسلام و تسلیم نشده است؛ و گر نه هیچوقت برای منهاجی‌ای که مدارج را به ترتیب طی کرده و مراحل را به صورت پی در پی گذرانده، چنین اشکالی پیش نمی‌آید.
نتیجه‌ی نهایی، این که اگر کسی در خودش احساس این اشکال به قواعد تجملی می‌کند، باید به واکاوی مجدد دل بپردازد و آن را از انکار ـ که اساس کفر است ـ بپیراید و تطهیر نماید. به بیان ساده‌تر کسی که به ذهنش می‌رسد که تصریحات قرآن و روایات را انکار کند، به نحوی مریض است و کسی که دغدغه دارد که دیگران که قلب‌های مریض دارند، آن را انکار نکنند،‌ از مراحل تکامل در این برنامه، بی‌خبر است.

مقدمه:
نوعی از تشیع، در جامعه‌ی امروز ما به عنوان دین رسمی پذیرفته شده که بخش‌هایی از قواعد نظری و قوانین عملی آن، در هیچ کتاب و سندی نوشته نشده و مستند به هیچ سند معتبری از وحی نیست، ولی به شدت در عمل، ‌مراعات ‌می‌شود و بدنه‌ی اصلی فرهنگی دینداری عوام شیعه‌ی امروز را تشکیل می‌دهد، این نوع از تشیع را «تشیع نانوشته» می‌نامیم.
چون این دیدگاه‌ها و اعمال، در نزد تقریباً عموم شیعیان ایران رایج است، از آن به «تشیع» یاد می‌کنیم ولی در حقیقت، اینها تشیع ناب و خالص نیست. و از آن جهت به آن «نانوشته» می‌گوییم که عمده‌ی آن، حتی در جایی نوشته نشده و فقط به صورت سینه به سینه از نسلی به نسل بعد منتقل می‌گردد، یا به صورت موجی توسط رسانه‌های جمعی (تلویزیون،‌ رادیو، اینترنت و روزنامه) به قالب عملی دینی جلوه‌گر ‌می‌شود.
البته باید توجه داشت که این دیدگاه‌ها و آداب عملی، از مواردی انتخاب شده که عمومیت دارد و قسمت زیادی از دیدگاه‌ها و آداب و رسوم شیعیان در نقاط مختلف ایران، در آن نیامده است.
همچنین لازم به ذکر است که این دیدگاه‌ها و آداب، مربوط به شیعیان ایران است و اگر دیدگاه‌ها و آداب سایر شیعیان مانند شیعیان عراق، عربستان، هند و پاکستان مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد، عجایب و غرایب بسیار دیگری بر این مجموعه افزوده می‌شود.
و نیز باید توجه داشت که این دیدگاه‌ها و آداب و رسوم، مربوط به زمان حال است و از آنچه در گذشته، رایج بوده و اکنون مورد توجه نیست، چشم‌پوشی شده است. امیدواریم روزی بیاید که موارد یاد شده در ذیل، با موارد منهاجی آن، جایگزین گردد.
در ادامه، نمونه‌هایی از تفاوت «تشیع نانوشته» به همراه مقایسه‌اش با دیدگاه‌ها و اعمال توصیه‌شده در «منهاج فردوسیان» را بیان می‌کنیم تا تفاوت این دو نوع از تشیع، بهتر آشکار شود. البته لازم به ذکر است که بعضی از این دیدگاه‌ها و رفتارها، دین نیست بلکه «آئین» است یعنی به عنوان تشیع بدان پرداخته نمی‌شود ولی در حد دستورات دینی، محترم شمرده ‌می‌شود.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

دیدگاه‌های تشیع نانوشته در باره‌ی آرایش:
۱. در تشیع نانوشته معتقدند صورت آرایش‌کرده و اصلاح‌شده‌ی زن، مَحرم است و نیاز به پوشاندن از نامحرم ندارد.
در منهاج فردوسیان معتقدند صورت زن، اگر آرایش کرده باشد، باید از نامحرم پوشانده شود.
۲. در تشیع نانوشته معتقدند داشتنِ ریش بلند، مخصوص روحانیت است.
در منهاج فردوسیان معتقدند بلند گذاشتن ریش تا یک قبضه (یک مشت بسته) برای تمام افراد بالغ، مستحب است.
۳. در تشیع نانوشته معتقدند ریش گذاشتن، علامت عزادار بودن است.
در منهاج فردوسیان معتقدند ریش، مایه‌ی زینت مردان از فرزندان آدم (علیه‌السلام) است و هیچگاه آن را علامت عزاداربودن نمی‌شمارند.
۴. در تشیع نانوشته معتقدند نتراشیدن ریش به احترام مردگان، مایه‌ی تسلیت بازماندگان است.
در منهاج فردوسیان معتقدند توصیه‌ای به چنین کاری برای تسلیت بازماندگان نشده است.
۵. در تشیع نانوشته معتقدند ریش گذاشتن، برای پیرمردان است و برای جوانان لزومی ندارد.
در منهاج فردوسیان معتقدند تراشیدن ریش برای مردان، از زمان رسیدن به سن تکلیف، ممنوع است.
۶. در تشیع نانوشته معتقدند ریش‌گذاشتن برای جوانان، نشانه‌ی نوعی افسردگی و دلمردگی در آنهاست.
در منهاج فردوسیان معتقدند تراشیدن ریش برای مردان، از زمان رسیدن به سن تکلیف، ممنوع است و ربطی بین انجام فرمان الهی در گذاشتن ریش، با افسردگی و بیماری‌های روحی نیست.